gārgyo ha vai bālākiranūcānaḥ saṁspaṣṭa āsa
so'yamuśinareṣu
saṁvasanmatsyeṣu kurupañcāleṣu kāśīvideheṣviti
sahājātaśatruṁ kāśyametyovāca brahma te bravāṇīti taṁ
hovāca
ajātaśatruḥ sahasraṁ dadmasta etasyāṁ vāci janako janaka iti
vā u
janā dhāvantīti ॥ 1 ॥
sa hovāca bālākirya evaiṣa āditye puruṣastamevāhamupāsa iti
taṁ hovācājātaśatrurmāmaitasminsamavādayiṣṭhā
bṛhatpāṇḍaravāsā atiṣṭhāḥ sarveṣāṁ bhūtānāṁ mūrdheti
vā
ahametamupāsa iti sa yo haitamevamupāste'tiṣṭhāḥ sarveṣāṁ
bhūtānāṁ mūrdhā bhavati ॥ 2 ॥
sa evaiṣa bālākirya evaiṣa candramasi puruṣastamevāhaṁ
brahmopāsa
iti taṁ hovācājātaśatrurmā maitasminsamavādayiṣṭhāḥ somo
rājānnasyātmeti vā ahametamupāsa iti sa yo
haitamevamupāste'nnasyātmā
bhavati ॥ 3 ॥
sahovāca bālākirya evaiṣa vidyuti puruṣa etamevāhaṁ
brahmopāsa
iti taṁ hovācājātaśatrurmā
maitasminsamavādayiṣṭhāstejasyātmeti
vā ahametamupāsa iti sa yo haitamevamupāste tejasyātmā bhavati ॥ 4 ॥
sa hovāca bālākirya evaiṣa stanayitnau puruṣa etamevāhaṁ
brahmopāsa
iti taṁ hovācājātaśatrurmāmaitasminsamavādayiṣṭhāḥ
śabdasyātmeti
vā ahametamupāsa iti sa yo haitamevamupāste śabdasyātmā
bhavati ॥ 5 ॥
sa hovāca bālākirya evaiṣa ākāśe puruṣastamevāhamupāsa
iti taṁ
hovācājātaśatrurmāmaitasminsamavādayiṣṭhāḥ
pūrṇamapravarti brahmeti
vā ahametamupāsa iti sa yo haitamevamupāste pūryate prajayā
paśubhirno
eva svayaṁ nāsya prajā purā kālātpravartate ॥ 6 ॥
sa hovāca bālākirya evaiṣa vāyau puruṣastamevāhamupāsa
iti taṁ hovācājātaśatrurmāmaitasminsamavādayiṣṭhā indro
vaikuṇṭho'parājitā seneti vā ahametamupāsa iti sa yo
haitamevamupāste jiṣṇurha vā parājiṣṇuranyatarasya
jjyāyanbhavati ॥ 7 ॥
sa hovāca bālākirya evaiṣo'gnau puruṣastamevāhamupāsa iti
taṁ
hovācājātaśatrurmāmaitasminsamavādayiṣṭhā viṣāsahiriti
vā
ahametamupāsa iti sa yo haitamevamupāste viṣāsahirvā eṣa
bhavati ॥ 8 ॥
sa hovāca bālākirya evaiṣo'psu puruṣastamevāhamupāsa iti
taṁ
hovācājātaśatrurmāmaitasminsamavādayiṣṭhā nāmnyasyātmeti
vā
ahametamupāsa iti sa yo haitamevamupāste nāmnyasyātmā
bhavatītiadhidaivatamathādhyātmam ॥ 9 ॥
sa hovāca bālākirya evaiṣa ādarśe puruṣastamevāhamupāsa
iti taṁ
hovācājātaśatrurmāmaitasminsamavādayiṣṭhāḥ pratirūpa iti
vā
ahametamupāsa iti sa yo haitamevamupāste pratirūpo haivāsya
prajāyāmājāyate nāpratirūpaḥ ॥ 10 ॥
sa hovāca bālākirya evaiṣa pratiśrutkāyā
puruṣastamevāhamupāsa
iti taṁ hovācājātaśatrurmāmaitasminsamavādayiṣṭhā
dvitīyo'napaga
iti vā ahametamupāsa iti sa yo haitamevamupāste vindate
dvitīyāddvitīyavānbhavati ॥ 11 ॥
sa hovāca bālākirya evaiṣa śabdaḥ puruṣamanveti
tamevāhamupāsa
iti taṁ hovācājātaśatrurmāmaitasminsamavādayiṣṭhā asuriti
vā
ahametamupāsa iti sa yo haitamevamupāste no eva svayaṁ nāsya
prajā
purākālātsaṁmohameti ॥ 12 ॥
sa hovāca bālākirya evaiṣa cchāyāyāṁ
puruṣastamevāhamupāsa
iti taṁ
hovācājātaśatrurmāmaitasminsamavādayiṣṭhāmṛtyuriti
vā ahametamupāsa iti sa yo haitamevamupāste no eva svayaṁ nāsya
prajā
purā kālātpramīyate ॥ 13 ॥
sa hovāca bālākirya evaiṣa śārīraḥ puruṣastamevāhamupāsa
iti taṁ hovācājātaśatrurmāmaitasminsamavādayiṣṭhāḥ
prajāpatiriti
vā ahametamupāsa iti sa yo haitamevamupāste prajāyate prajayā
paśubhiḥ ॥ 14 ॥
sa hovāca bālākirya evaiṣa prājña ātmā yenaitatsuptaḥ
svapnamācarati tamevāhamupāsa iti taṁ
hovācājātaśatrurmāmaitasminsamavādayiṣṭhā yamo rājeti
vā ahametamupāsa iti sa yo haitamevamupāste sarvaṁ hāsmā idaṁ
śraiṣṭhyāya gamyate ॥ 15 ॥
sa hovāca bālākirya evaiṣa
dakṣiṇekṣanpuruṣastamevāhamupāsa
iti taṁ hovācājātaśatrurmāmaitasminsamavādayiṣṭhā nānna
ātmāgnirātmā jyotiṣṭa ātmeti vā ahametamupāsa iti sa yo
haitamevamupāsta eteṣāṁ sarveṣāmātmā bhavati ॥ 16 ॥
sa hovāca bālākirya evaiṣa savyekṣanpuruṣastamevāhamupāsa
iti
taṁ hovācājātaśatrurmāmaitasminsamavādayiṣṭhāḥ
satyasyātmā
vidyuta ātmā tejasa ātmeti vā ahametamupāsa iti sa yo
haitamevamupāsta eteṣāṁ sarveṣāmātmā bhavatīti ॥ 17 ॥
tata u ha bālākistūṣṇīmāsa taṁ hovācājātaśatruretāvannu
bālākīti etāvaddhīti hovāca bālākistaṁ
hovācājātaśatrurmṛṣā vai kila mā saṁvadiṣṭhā brahma
te bravāṇīti hovāca yo vai bālāka eteṣāṁ puruṣāṇāṁ
kartā yasya vaitatkarma sa veditavya iti tata u ha bālākiḥ
samitpāṇiḥ praticakrāmopāyānīti taṁ hovācajātaśatruḥ
pratilomarūpameva syādyatkṣatriyo brāhmaṇamupanayītaihi vyeva
tvā jñapayiṣyāmīti taṁ ha pāṇāvabhipadya pravavrāja tau
ha suptaṁ puruṣamīyatustaṁ hājātaśatrurāmantrayāñcakre
bṛhatpāṇḍaravāsaḥ somarājanniti sa u ha tūṣṇīmeva śiśye
tata u hainaṁ yaṣṭyā vicikṣepa sa tata eva samuttasthau taṁ
hovācājātaśatruḥ kvaiṣa etadvā loke puruṣo'śayiṣṭa
kvaitadabhūtkuta etadāgāditi tadu ha bālākirna vijajñau ॥ 18 ॥
taṁ hovācājātaśatruryatraiṣa etadbālāke puruṣo'śayiṣṭa
yatraitadabhūdyata etadāgāddhitā nāma hṛdayasya nāḍyo
hṛdayātpurītatamabhipratanvanti yathā sahasradhā keśo
vipāṭitastāvadaṇvyaḥ piṅgalasyāṇimnā tiṣṭhante śuklasya
kṛṣṇasya pītasya lohitasyeti tāsu tadā bhavati yadā suptaḥ
svapnaṁ na kañcana paśyatyathāsminprāṇa evaikadhā bhavati
tathainaṁ vāksarvairnāmabhiḥ sahāpyeti manaḥ sarvairdhyātaiḥ
sahāpyeti cakṣuḥ sarvai rūpaiḥ sahāpyeti śrotraṁ sarvaiḥ
śabdaiḥ sahāpyeti manaḥ sarvairdhyātaiḥ sahāpyeti sa yadā
pratibudhyate yathāgnerjvalato visphuliṅgā
vipratiṣṭherannevamevaitasmādātmanaḥ prāṇā yathāyatanaṁ
vipratiṣṭhante prāṇebhyo devā devebhyo lokāstadyathā kṣuraḥ
kṣuradhyāne hitaḥ syādviśvambharo vā viśvambharakulāya
evamevaiṣa prājña ātmedaṁ śarīramanupraviṣṭa ā lomabhya
ā nakhebhyaḥ ॥ 19 ॥
tametamātmānametamātmano'nvavasyati yathā śreṣṭhinaṁ
svāstadyathā śreṣṭhaiḥ svairbhuṅkte yathā vā śreṣṭhinaṁ
svā bhuñjanta evamevaiṣa prājña ātmaitairātmabhirbhuṅkte ।
yathā śreṣṭhī svairevaṁ vaitamātmānameta ātmano'nvavasyanti
yathā śreṣṭhinaṁ svāḥ sa yāvaddha vā indra etamātmānaṁ na
vijajñau tāvadenamasurā abhibabhūvuḥ sa yadā vijajñāvatha
hatvāsurānvijitya sarveṣāṁ bhūtānāṁ śraiṣṭhyaṁ
svārājyamādhipatyaṁ paryeti tatho evaivaṁ vidvānsarveṣāṁ
bhūtānāṁ śraiṣṭhyaṁ svārājyamādhipatyaṁ paryeti ya evaṁ
veda ya evaṁ veda ॥ 20 ॥